Mooie verhalen uit de jeugdzorg - Aflevering 3: Aagje

In de serie ‘Mooie verhalen uit de jeugdzorg’ staan onze jeugdzorghelden in de schijnwerpers. Zij startten allemaal bij Advizo, en zorgen er op diverse manieren voor dat gezinnen weer met elkaar door kunnen. In deze 3e aflevering spreken we Aagje. Zij werkt sinds maart 2021 als teamcoördinator van het crisisteam bij Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond. Hier ging een heel werkverleden in de jeugdzorg aan vooraf. Wat voor situaties komt zij tegen? En wat drijft haar in haar werk?

Aagje: “Wat ik mooi vind aan het werken met jeugd is: die hebben een heel leven voor zich. Daar heb ik me iedere keer ook op gefocust.”

Van basisschooljuffrouw naar jeugdzorg

“Tijdens mijn mbo-opleiding heb ik een korte periode stagegelopen in het basisonderwijs, ik wilde altijd al juffrouw worden. Helaas concludeerde ik al snel dat dit toch niks voor mij was. Maar ik wilde wél iets met jeugd. Toen ik vervolgens via-via her en der heb mee mogen kijken in de jeugdzorgsector wist ik: deze kant wil ik graag op. Dit werd bevestigd na een stageperiode in de jeugdgevangenis. Ik wil jongeren verder op weg helpen.” Na haar opleidingen heeft ze een aantal jaren gewerkt in de (jeugd)-ggz op diverse (klinische) groepen. Ook heeft ze nog een tijdje gewerkt op haar oude stageplek, de jeugdgevangenis. Rond 2018 kwam het verlangen naar meer ambulant werk, dus klopte ze aan bij Advizo. Zo kwam ze terecht bij Veilig Thuis.

Over Veilig Thuis

Veilig Thuis is het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Dagelijks komen er meldingen binnen over huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond krijgt tussen de 13.000 en 15.000 meldingen binnen op jaarbasis. Iedereen kan melden bij Veilig Thuis. Denk hierbij aan particulieren maar ook scholen, ziekenhuizen, kinderdagverblijven, politie en instellingen als het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG).

Onderzoeker bij het gebiedsteam

Aagje kwam bij Veilig Thuis binnen als onderzoeker bij het gebiedsteam, dat zich bezighoudt met structurele onveiligheid. Denk hierbij aan situaties waarin met regelmaat sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling. Het gebiedsteam gaat bij de gezinnen op bezoek: in deze functie sprak ze gezinnen thuis, dus had ze veel cliëntcontact. “Ik sprak iedereen die betrokken is bij het gezin. Ouders, kinderen vanaf 4 jaar, en andere directbetrokkenen die bij het gezinssysteem horen. Ik overlegde met professionals welke hulpverlening passend is voor dat gezin.” 

Overstap naar het crisisteam

Na ongeveer een jaar stapte ze over naar een team dat zich focust op situaties van acute onveiligheid van kinderen en volwassenen: het crisisteam. Aagje: “Dat was een flinke stap. Het gaat soms echt om zaken die een kwestie zijn van leven en dood. Niet altijd hoor, maar je hebt wel te maken met situaties die dusdanig onveilig zijn dat je er acuut op af moet.” Ze doet nu weinig huisbezoeken meer zelf. Wel coacht ze collega’s en coördineert ze de dagelijks operationele zaken die van belang zijn voor het crisisteam. Dit kan van alles zijn, van het voeren van gesprekken met ketenpartners om de samenwerking te verstevigen tot het meedenken in casuïstiek.

Situaties worden steeds complexer

Voorbeelden van acute onveiligheid in gezinssituaties waar het team mee te maken krijgt, zijn onder andere letsel bij kinderen of volwassenen, zedenzaken, forse psychiatrie en/of fors middelengebruik bij ouders. Ook heeft Veilig Thuis regelmatig te maken met vrouwen van wie de situatie dusdanig onveilig is dat ze hun woning uit moeten, naar de vrouwenopvang. Ze vertelt: “De problematiek wordt steeds complexer. Het gaat vaak niet meer alleen om een complexe scheiding. Er zit bijvoorbeeld óók een stalkingscomponent in én het is eergerelateerd én er is sprake van fysiek geweld.”

Soms is er ook een cultureel aspect

Een concreet voorbeeld van zo’n acute onveilige situatie: een school doet een melding bij Veilig Thuis vanwege een kind met letsel. Het kind durft niet meer naar huis, vanwege een slecht rapport: hij is bang om thuis weer geslagen te worden. Aagje: “Bij ouders zit hier vaak ook een eigen verleden achter, en soms ook een cultureel aspect. In sommige culturen krijg je bijvoorbeeld van oudsher mee dat je een kind een tik hoort te geven. In de Nederlandse cultuur doe je dat niet.” Er komt dus niet alleen vakkennis, maar ook culturele kennis bij kijken om haar werk goed uit te voeren.

Beter samenwerken met ketenpartners

Naast haar inhoudelijke werk bouwt Aagje elke dag aan een betere samenwerking met de ketenpartners. Ze vertelt: “We hebben vorig jaar de samenwerking opgestart met Raad voor de Kinderbescherming en het crisisinterventieteam van de jeugdbescherming. Zo zorgen we ervoor dat we niet meer langs elkaar heen werken, maar mét elkaar gaan werken. In het verleden moesten mensen in het slechtste geval 3 keer hun verhaal doen voordat we konden starten met een interventie. Nu komen we aan de voorkant al bij elkaar. De melding komt binnen en we maken samen een plan van aanpak: wat weten we nu al en wat is er nodig. Deze korte lijnen werken voor ons als professionals heel prettig.”

Veel flexibiliteit

Veilig Thuis betekent spannend werk, en je moet uit het juiste hout gesneden zijn om in het crisisteam te werken. Aagje: “Crisisdiensten zijn wel allemaal ingeroosterd, dus je weet waar je aan toe bent. Tegelijk weet je ook dat je die dag later thuis kunt zijn. Het team waarin ik werk vraagt veel flexibiliteit. Wij zijn vaak niet om 5 uur klaar. Van het begin tot het eind van de dag doen we wat op dat moment nodig is om de veiligheid binnen een gezin zoveel mogelijk te waarborgen.”

"Negatieve verhalen raken ons ook"

Het heersende beeld van jeugdbescherming is niet altijd positief, wat niet zo gek is gezien de huidige situatie in de jeugdzorg. Maar door die verhalen wordt de mens achter de jeugdzorgwerker soms over het hoofd gezien, vindt Aagje. “Heftige gebeurtenissen raken óns óók erg als mens zijnde. Ik heb een situatie meegemaakt waarin een meisje was doodgestoken door haar vader, daar heb ik last van gehad. Ik heb wel eens het gevoel dat dat onderschat wordt.”

Duurzame veiligheid van het kind staat altijd voorop

Mensen denken helaas vaak dat Veilig Thuis langskomt om kinderen uit huis te plaatsen. Dat is absoluut niet zo. Ze vertelt: “Voor ouders kan ik me wel voorstellen dat het soms heel spannend is. Maar ons enige doel is duurzame veiligheid voor het kind. We werken met alle professionals samen om dit te bereiken. Er wordt altijd aan ouders gevraagd of ze open staan voor hulpverlening. Als ouders hier niet voor openstaan, dan is voor ons de vraag: hoe onveilig is de situatie?’, Als wij die veiligheid niet tot stand kunnen brengen, dan moeten wij verder kijken wat er nodig is voor het gezin.”

Crisiswerk in de jeugdzorg: durf af te wijken van protocollen

Je komt als crisiswerker in de jeugdzorg dus in heftige situaties terecht, die een flinke impact kunnen hebben. Dan moet je vooral scherp blijven, vertelt Aagje: “Je moet snel schakelen, snel kunnen zien wat er aan de hand is. En vooral: wat er nodig is voor het gezin.” Ook out-of-the-box denken is in haar werk van groot belang: “Protocollen zijn goed, maar ze kunnen soms beperkend werken. Iedere casus vraagt om z’n eigen aanpak. Het is belangrijk dat je hierin een open vizier blijft houden. We zijn steeds bezig met: hoe kunnen we ervoor zorgen dat die veiligheid er toch gaat komen? Dus: durf te kijken of iets wel écht nodig is.”

Dame uit gewelddadige relatie gered

Ook al hoor je er dan weinig over, in de jeugdzorg gebeuren ook mooie dingen. Aagje vertelt over een jonge vrouw, die ze kortgeleden uit een gewelddadige relatie hebben gehaald: “Veilig Thuis heeft heel intensief contact met haar gehad. We hebben hier alle lijnen bij betrokken, van politie, openbaar ministerie tot aan hulpverlening en ook haar eigen netwerk.”
Op dit moment gaat het goed met de cliënt. Ze is uit de gewelddadige relatie en kan gaan werken aan haar trauma’s. Dat biedt hoop: “Nu zie je een leuke jongedame die positief in het leven staat. Dat is mooi om te zien. Het vraagt veel tijd, maar als je weet dat je dit kunt bereiken, dan werk ik er graag voor.”

De samenwerking nog verder versterken

Aagje: “Het mooiste van mijn functie vind ik de combinatie van alles: zowel op de inhoud als op procesniveau mag ik een verschil maken. De problematiek is heel interessant, en ik vind het leuk dat ik nog wel cliëntcontact heb en ondertussen druk bezig ben met het team. Zo denk ik continu na over hoe we de samenwerking binnen het team én met ketenpartners nog verder kunnen verbeteren.”

Waarom een carrière als procesregisseur?

Heeft ze nog een advies voor mensen die een carrière als procesregisseur overwegen? Aagje: “Kijk verder dan de negatieve verhalen die er zijn met betrekking tot jeugdzorg. Kijk ook naar de mooie kanten die het werk heeft. Durf die stap te zetten uit je comfortzone. Probeer het eens. Ga gewoon eens langs, bel eens en ga eens op gesprek!”